Ile trwa zgoda sądu na odrzucenie spadku przez małoletniego?

Coraz częściej rodzice stają przed decyzją, czy złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku przez małoletniego. Pojawia się presja czasu, niepewność co do długów spadkodawcy i pytanie o zgodę sądu. Od końca 2023 r. przepisy ułatwiły tę procedurę w części sytuacji, ale nie zniosły jej całkiem.

W tym tekście dowiesz się, kiedy wymagana jest zgoda sądu, jak długo trwa postępowanie, jakie dokumenty przygotować i jak liczyć sześciomiesięczny termin. Poznasz też praktyczne kroki, które ułatwią bezpieczne i terminowe działanie.

Kiedy sąd musi wyrazić zgodę na odrzucenie spadku przez małoletniego?

Zgoda sądu jest potrzebna, gdy nie spełniasz warunków pozwalających złożyć oświadczenie bez tej zgody po nowelizacji z 15 listopada 2023 r.

Co do zasady odrzucenie spadku przez małoletniego jest czynnością przekraczającą zwykły zarząd majątkiem dziecka. Dlatego wymaga zgody sądu opiekuńczego, chyba że zachodzi ustawowy wyjątek. Zgoda będzie konieczna między innymi, gdy dziecko jest powołane do dziedziczenia nie z powodu uprzedniego odrzucenia spadku przez rodzica, albo gdy rodzice nie mają zgodnego stanowiska, jeden z nich nie ma pełnej władzy rodzicielskiej lub nie można uzyskać jego zgody. Wątpliwości co do dobra dziecka też mogą skutkować koniecznością uzyskania zgody.

Ile trwa postępowanie o zezwolenie sądu opiekuńczego?

Zwykle trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy, zależnie od sądu i kompletności wniosku.

Sąd opiekuńczy bada sytuację dziecka, często wysłuchuje rodziców i ocenia dowody dotyczące majątku oraz długów spadkodawcy. Na czas wpływa obciążenie wydziału rodzinnego, konieczność uzupełnień, liczba uczestników oraz ewentualna potrzeba wyznaczenia posiedzenia. Złożenie kompletnego wniosku z załącznikami przyspiesza sprawę. Stan na 2025 r. w praktyce to zróżnicowane czasy rozpoznania, dlatego nie warto zwlekać ze złożeniem wniosku.

Czy nowelizacja z 15 listopada 2023 zmienia potrzebę zgody sądu?

Tak. W części spraw pozwala złożyć oświadczenie bez zgody sądu, jeśli spełnione są określone warunki.

Po zmianach w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym oraz Kodeksie postępowania cywilnego rodzic posiadający władzę rodzicielską może odrzucić spadek w imieniu dziecka bez zezwolenia sądu, gdy dziecko zostało powołane do dziedziczenia wskutek wcześniejszego odrzucenia spadku przez tego rodzica. Wymagane jest wspólne działanie obojga rodziców z pełną władzą rodzicielską albo działanie jednego z nich za zgodą drugiego. Oświadczenie powinno zawierać informacje wymagane przez przepisy, w tym o władzy rodzicielskiej, zgodzie drugiego rodzica oraz o uprzednich oświadczeniach dotyczących spadku. W pozostałych sytuacjach nadal potrzebna jest zgoda sądu.

Jakie dokumenty dołączyć do wniosku o zgodę sądu?

Najczęściej potrzebne są dokumenty potwierdzające powołanie do spadku, sytuację dziecka i ryzyko długów.

• Odpis aktu urodzenia dziecka.
• Odpis aktu zgonu spadkodawcy.
• Dokumenty wskazujące tytuł powołania do spadku i kolejność dziedziczenia, w tym informacje o ewentualnym testamencie.
• Oświadczenia i dokumenty potwierdzające uprzednie odrzucenie spadku przez rodzica lub innych spadkobierców, jeśli miało to miejsce.
• Zgoda drugiego rodzica, jeśli ma pełną władzę rodzicielską.
• Dowody dotyczące majątku i zadłużenia spadkodawcy, na przykład korespondencja od wierzycieli, wydruki z ksiąg wieczystych, informacje o zaległościach, rejestr przedsiębiorców, jeśli spadkodawca prowadził działalność.
• Informacja o biegu terminu sześciomiesięcznego i dacie, kiedy rodzice dowiedzieli się o powołaniu dziecka do spadku.

Kiedy termin sześciomiesięczny na odrzucenie spadku ulega zawieszeniu?

Na czas trwania postępowania o zgodę sądu opiekuńczego termin dla dziecka nie biegnie.

Sześcio­miesięczny termin na złożenie oświadczenia liczony jest od dnia, w którym przedstawiciel ustawowy dowiedział się o powołaniu dziecka do spadku. Gdy konieczne jest uzyskanie zgody sądu opiekuńczego, złożenie wniosku powoduje zawieszenie biegu tego terminu na czas postępowania. Po uprawomocnieniu się postanowienia termin biegnie dalej, a oświadczenie należy złożyć bez zwłoki u notariusza lub w sądzie. Gdy działasz w trybie bez zgody sądu, termin nie ulega zawieszeniu i obowiązuje w pełnym wymiarze.

Kto może złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu dziecka?

Oświadczenie składa rodzic lub opiekun prawny jako przedstawiciel ustawowy dziecka.

Jeżeli oboje rodzice mają pełną władzę rodzicielską, działają wspólnie lub jeden z nich za wyraźną zgodą drugiego. Gdy jeden z rodziców nie żyje, jest pozbawiony władzy rodzicielskiej, ma ją ograniczoną lub zawieszoną, działa drugi rodzic albo opiekun prawny według zakresu umocowania. Brak zgody drugiego rodzica lub spór co do decyzji co do zasady oznacza konieczność uzyskania zgody sądu opiekuńczego. Oświadczenie można złożyć przed notariuszem albo w sądzie, a następnie trafia ono do sądu spadku.

Na czym sąd opiera ocenę, że przyjęcie spadku jest nieopłacalne?

Na dobru dziecka i realnej ocenie majątku oraz długów spadkodawcy.

Sąd bada, czy przyjęcie spadku mogłoby obciążyć dziecko finansowo lub prawnie. Ważne są dane o zadłużeniu, toczących się egzekucjach, zaległościach podatkowych, kredytach, a także o majątku, na przykład nieruchomościach i ruchomościach. Liczy się ryzyko istnienia nieujawnionych długów oraz koszty utrzymania majątku. W sprawach, w których sytuacja majątkowa spadkodawcy jest niejasna, odrzucenie spadku bywa uznawane za bezpieczniejsze dla dobra dziecka. Znaczenie mają dowody z dokumentów i wiarygodne wyjaśnienia rodziców.

Co zrobić najpierw, gdy dziecko jest powołane do dziedziczenia?

Najpierw sprawdź, czy możesz złożyć oświadczenie bez zgody sądu, a jeśli nie, złóż wniosek o zgodę niezwłocznie.

Gdy dziecko zostało powołane dlatego, że rodzic odrzucił spadek, oceń, czy spełnione są warunki do złożenia oświadczenia bez zgody sądu. Jeśli tak, przygotuj oświadczenie zawierające wymagane elementy i złóż je u notariusza lub w sądzie w terminie sześciu miesięcy. Jeśli warunki nie są spełnione, od razu złóż do sądu opiekuńczego wniosek o zezwolenie. Równolegle zbierz podstawowe dowody dotyczące majątku i ewentualnych długów spadkodawcy. Po uzyskaniu prawomocnej zgody złóż oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu dziecka bez zwłoki. Taka kolejność minimalizuje ryzyko przekroczenia terminu i zapewnia ochronę interesów małoletniego.

Odrzucenie spadku przez małoletniego wymaga szybkich i przemyślanych działań, a po zmianach przepisów ścieżka postępowania zależy od konkretnej sytuacji rodzinnej, dlatego warto przygotować dokumenty i działać bez zwłoki.

Skontaktuj się, aby uzyskać indywidualną analizę sytuacji dziecka i wsparcie w przygotowaniu wniosku lub oświadczenia.